Van rapport naar reflectie: het belang van terugblikken
“Wie stilstaat bij wat was,
bouwt sterker aan wat komt.”
Het rapport ligt op tafel, de cijfers zijn bekend en het resultaat van de geleverde prestaties is zichtbaar geworden. Wat de cijfers ook zijn: dit moment is dé perfecte gelegenheid om aan ‘reflectie’ te doen: even stilstaan bij wat je deed, dacht en voelde — om er iets uit te leren voor later.
Het is geen terugblik om te oordelen,
maar om te begrijpen.
In boeken over zelfregulerend leren wordt het zelfs één van de sterkste voorspellers genoemd van groei op lange termijn.
Ga het gesprek aan
In veel gezinnen draait het rapport nog vaak rond “hoeveel”. Terwijl het brein vooral vooruitgaat wanneer jongeren begrijpen waarom iets lukte en waardoor iets misliep. Dat proces — metacognitie — werkt als een soort intern kompas.
Hersenonderzoek (onder meer beschreven door Jelle Jolles) toont dat jongeren nog volop leren om hun eigen leren te sturen. Ze hebben dus structuur en veilige gesprekken nodig om te ontdekken wat hen helpt.
Mild & veilig
Een reflectiegesprek is geen verhoor. Het is een uitnodiging.
En dat begint bij de vragen die je stelt. Vragen als:
“Wat werkt dit semester goed? Waardoor kwam dat?”
“Wanneer merkte je dat je goed bezig was?”
“Waar had je het het moeilijkst mee?”
“Wat zou je de volgende keer graag anders proberen?”
Dit soort vragen sluiten aan bij een growth mindset en helpen jongeren om te groeien in zelfinzicht.
En doe het ook in de omgekeerde richting. Ik stel dezelfde vragen bij mijn zonen: was ik helpend aanwezig, of net te veel? Te afwachtend, of te sturend? Had je het gevoel gesteund te worden door mij? Waaraan zag je dat?
Door ook te reflecteren over jouw rol, tonen we het goede voorbeeld. We laten zien dat leren nooit stopt, dat niemand feilloos is en dat feedback geen aanval is maar een kans om bij te sturen.
Kies een goed moment
Het beste moment om over het rapport te reflecteren is wanneer de emotie gezakt is, maar de ervaring nog vers zit.
Niet meteen bij het uitdelen van het rapport —
dan is er vaak opluchting, teleurstelling of spanning.
En ook niet pas weken later —
dan vervagen de herinneringen.
Bij ons werkt het het best wanneer er een hapje is.
En een drankje.
Dat gesprek duurt zelden lang.
Soms 3 minuten. Soms slechts drie zinnen… Maar wat telt, is dat het gezegd is.
Extra tip voor de vergeetkousen :
Schrijf het op. De valkuilen én de springplanken. Want wat we nu helder zien, vervaagt tegen de volgende examenperiode. Daarom zet ik een korte notitie in mijn agenda — begin april — zodat we niet dezelfde “fouten” maken.